Hướng dẫn lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết 2025

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết không chỉ là tuân thủ quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP và chuẩn mực OECD, mà còn là thước đo đánh giá tính minh bạch và trách nhiệm thuế của doanh nghiệp. Việc hiểu đúng, làm đúng báo cáo CbCR sẽ giúp tập đoàn đa quốc gia giảm thiểu rủi ro pháp lý, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trong quản trị thuế quốc tế.

Khái niệm lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết (Country-by-Country Report)

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết (Country-by-Country Report – Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia) là việc doanh nghiệp đa quốc gia có công ty mẹ tối cao tại Việt Nam hoặc có nghĩa vụ kê khai theo quy định, phải tổng hợp và nộp báo cáo cho cơ quan thuế.

Ý nghĩa và vai trò của việc lập báo cáo CbCR trong quản lý thuế và giao dịch liên kết

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết không chỉ là một thủ tục tuân thủ mà còn là công cụ quan trọng giúp cơ quan thuế và doanh nghiệp có cái nhìn minh bạch, toàn diện về hoạt động của tập đoàn đa quốc gia. Báo cáo này phản ánh chi tiết doanh thu, lợi nhuận, thuế đã nộp, số lượng lao động, cũng như bản chất hoạt động của từng công ty thành viên tại các quốc gia khác nhau. Nhờ đó, cơ quan quản lý thuế có thể đánh giá rủi ro chuyển giá, phát hiện hành vi dịch chuyển lợi nhuận, và đảm bảo công bằng trong phân bổ nghĩa vụ thuế giữa các quốc gia.

Đối với doanh nghiệp, việc lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết còn mang lại lợi ích trong việc nâng cao tính minh bạch, củng cố niềm tin với nhà đầu tư và đối tác, đồng thời hạn chế rủi ro pháp lý, tài chính khi bị thanh tra, kiểm tra. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, tuân thủ chuẩn mực quốc tế. Việc lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết là một phần không thể thiếu trong chiến lược quản trị thuế bền vững và uy tín của doanh nghiệp.

Ví dụ minh họa: Tập đoàn đa quốc gia lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết, có Công ty mẹ tối cao tại Singapore và các công ty con hoạt động tại Việt Nam, Singapore và Nhật Bản. Trong năm tài chính 2024, tập đoàn thực hiện lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết dựa trên dữ liệu hợp nhất như sau:

• Công ty con tại Việt Nam: Doanh thu 10.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 1.200 tỷ đồng, thuế TNDN đã nộp 240 tỷ đồng.
• Công ty con tại Singapore: Doanh thu 15.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 1.800 tỷ đồng, thuế TNDN đã nộp 180 tỷ đồng.
• Công ty con tại Nhật Bản: Doanh thu 20.000 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 2.500 tỷ đồng, thuế TNDN đã nộp 750 tỷ đồng.

Tầm quan trọng lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết đối với doanh nghiệp đa quốc gia (MNEs) tại Việt Nam

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết không chỉ là một thủ tục khai báo bắt buộc theo tiêu chuẩn quốc tế (BEPS Action 13) và pháp luật Việt Nam, mà còn là một công cụ quản trị chiến lược. Vì sao lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết quan trọng với MNEs hoạt động tại Việt Nam từ khía cạnh tuân thủ, quản trị rủi ro đến lợi ích kinh tế và uy tín?

Tuân thủ pháp luật và chuẩn mực quốc tế

•  Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết  là yêu cầu bắt buộc đối với tập đoàn đa quốc gia; không lập hoặc lập sai dễ dẫn tới hình phạt hành chính, phạt chậm nộp, hoặc truy thu thuế khi cơ quan thuế phát hiện bất thường.
• Ở Việt Nam, CbCR được triển khai để thực thi cam kết OECD (BEPS Action 13); doanh nghiệp cần lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết để đáp ứng nghĩa vụ này và tránh rủi ro pháp lý.

Giảm rủi ro thanh tra, truy thu và điều chỉnh chuyển giá

• Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết cung cấp cho cơ quan thuế “bức tranh toàn cầu” về phân bổ doanh thu, lợi nhuận, thuế đã nộp theo từng quốc gia. Từ đó họ sẽ ưu tiên kiểm tra các giao dịch có yếu tố rủi ro.
• Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết rõ ràng, nhất quán với Master File và Local File giúp giảm nguy cơ bị chọn làm đối tượng thanh tra sâu, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong việc giải trình khi bị hỏi.

Minh bạch hóa phân bổ lợi nhuận trong các giao dịch liên kết

Khi lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết, tập đoàn phải tổng hợp số liệu theo quốc gia: doanh thu, lợi nhuận trước thuế, thuế đã nộp, nhân sự, tài sản hữu hình. Điều này tạo đầu vào đảm bảo cho việc phân bổ lợi nhuận công bằng và hợp lý giữa các pháp nhân trong tập đoàn.

Hỗ trợ quản trị rủi ro thuế nội bộ và ra quyết định kinh doanh

• Dữ liệu CbCR cho phép ban lãnh đạo và bộ phận thuế phân tích mức độ tập trung lợi nhuận, xác định các thị trường “lệch” so với hoạt động thực tế, từ đó điều chỉnh chính sách giá chuyển nhượng, cấu trúc pháp lý hoặc cơ cấu vốn.
• Đây cũng là căn cứ để lập kế hoạch thuế hợp pháp, giảm chi phí tuân thủ dài hạn.

Nâng cao uy tín với nhà đầu tư, đối tác và ngân hàng

Doanh nghiệp lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết rõ ràng, minh bạch sẽ được đánh giá cao về quản trị rủi ro thuế và tính tuân thủ. Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết minh bạch chính là yếu tố quan trọng khi huy động vốn, xin tín dụng hay thu hút đối tác chiến lược.

Tương thích với các nghĩa vụ kê khai khác (Master File / Local File)

CbCR là phần then chốt trong bộ hồ sơ chuyển giá: CbCR – Master File – Local File. Việc lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết chính xác giúp liên thông, giảm mâu thuẫn số liệu giữa các báo cáo, thuận tiện cho thanh tra nội bộ và kiểm toán độc lập.

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết là yêu cầu bắt buộc đồng thời là công cụ chiến lược giúp MNEs tại Việt Nam quản trị rủi ro thuế, nâng cao tính minh bạch và củng cố uy tín trước đối tác và nhà đầu tư. Đầu tư vào hệ thống dữ liệu, quy trình và tư vấn chuyên môn cho CbCR chính là đầu tư cho sự bền vững và an toàn pháp lý của doanh nghiệp.

Đối tượng phải lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết

Doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý đến phạm vi đối tượng áp dụng khi lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết. Pháp luật quy định rõ hai trường hợp quan trọng liên quan đến nghĩa vụ lập và nộp báo cáo lợi nhuận liên quốc gia, bao gồm:

Khi người nộp thuế là Công ty mẹ tối cao tại Việt Nam

Theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 18 Nghị định 132/2020/NĐ-CP về nghĩa vụ lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết khi người nộp thuế là Công ty mẹ tối cao tại Việt Nam được quy định như sau:

• Theo quy định hiện hành, người nộp thuế là Công ty mẹ tối cao tại Việt Nam nếu có doanh thu hợp nhất toàn cầu trong kỳ tính thuế đạt từ 18.000 tỷ đồng trở lên thì bắt buộc phải thực hiện lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp cùng Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết. Đây là nghĩa vụ quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ yêu cầu chống chuyển giá theo chuẩn mực quốc tế.
• Doanh nghiệp cần lưu về thời hạn lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp cho cơ quan thuế chậm nhất 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính của Công ty mẹ tại Việt Nam. Việc nộp đúng hạn không chỉ tránh rủi ro pháp lý mà còn khẳng định cam kết của doanh nghiệp trong việc tuân thủ khung pháp lý về quản lý thuế.

Ví dụ: Tập đoàn A có Công ty mẹ tối cao đặt trụ sở tại Hà Nội, Việt Nam. Trong năm tài chính 2024, tập đoàn đạt doanh thu hợp nhất toàn cầu 25.000 tỷ đồng, vượt ngưỡng 18.000 tỷ đồng theo quy định, nên có trách nhiệm lập báo cáo lợi nhuận liên quốc gia (CbCR)

Khi người nộp thuế tại Việt Nam có Công ty mẹ ở nước ngoài

Tại điểm a khoản 5 Điều 18 Nghị định 132/2020/NĐ-CP thì người nộp thuế tại Việt Nam có Công ty mẹ tối cao ở nước ngoài mà Công ty mẹ có nghĩa vụ lập báo cáo CbCr trong giao dịch liên kết theo quy định của nước cư trú, nộp cho Cơ quan thuế nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nơi Công ty mẹ tối cao cư trú đã có thỏa thuận quốc tế về thuế với Việt Nam nhưng tại thời điểm đến hạn nộp Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia vẫn chưa có Thỏa thuận giữa các Cơ quan có thẩm quyền, thì doanh nghiệp cần thực hiện theo quy định tương ứng.
• Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nước ngoài nơi Công ty mẹ tối cao cư trú tuy đã có Thỏa thuận của Cơ quan có thẩm quyền với Việt Nam, nhưng cơ chế trao đổi thông tin bị đình chỉ hoặc không thể lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết cung cấp cho Việt Nam, thì doanh nghiệp phải thực hiện theo quy định hiện hành.
• Nếu một tập đoàn đa quốc gia có từ hai người nộp thuế trở lên tại Việt Nam và Công ty mẹ tối cao ở nước ngoài đã có văn bản chỉ định một người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ, thì người được chỉ định có trách nhiệm lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp lại cho cơ quan thuế có thẩm quyền.
• Người nộp thuế phải gửi văn bản thông báo về việc Công ty mẹ tối cao chỉ định cho Cơ quan thuế chậm nhất vào ngày kết thúc năm tài chính của Công ty mẹ tối cao.

Những lưu ý về đối tượng không áp dụng lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết 

Căn cứ tại điểm a khoản 5 Điều 18 Nghị định 132/2020/NĐ-CP quy định không áp dụng  nếu Công ty mẹ tối cao của người nộp thuế tại Việt Nam đã chỉ định một tổ chức được thay mặt lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp báo cáo cho Cơ quan thuế nước sở tại. Cụ thể như sau:

• Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nơi tổ chức được ủy quyền thay mặt lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp báo cáo CbCR phải là nơi tổ chức đó cư trú và có quy định bắt buộc nộp báo cáo này.
• Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nơi tổ chức được thay mặt nộp báo cáo là đối tượng cư trú mà có Thỏa thuận giữa Nhà chức trách thẩm quyền với Việt Nam là một bên ký kết tại thời điểm đến hạn phải nộp Báo cáo.
• Quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nơi tổ chức được chỉ định nộp thay Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia phải là nơi tổ chức này cư trú, đồng thời có thỏa thuận của Nhà chức trách thẩm quyền với Việt Nam và không bị đình chỉ cơ chế trao đổi thông tin tự động. Bên cạnh đó, quốc gia hoặc vùng lãnh thổ này phải có khả năng cung cấp cho Việt Nam Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia của tập đoàn đa quốc gia là đối tượng cư trú tại đó.
• Trong quá trình lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết, tổ chức được chỉ định nộp thay phải có văn bản thông báo chính thức về việc được giao nộp Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia và gửi cho Cơ quan thuế có thẩm quyền tại nước cư trú chậm nhất vào ngày kết thúc năm tài chính của Công ty mẹ tối cao.
• Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết, người nộp thuế tại Việt Nam có trách nhiệm cung cấp cho Cơ quan thuế có thẩm quyền văn bản thông báo về việc chỉ định tổ chức thay mặt nộp báo cáo theo đúng quy định.
• Người nộp thuế tại Việt Nam phải gửi văn bản thông báo cho Cơ quan thuế có thẩm quyền, trong đó nêu rõ tên, mã số thuế và quốc gia hoặc vùng lãnh thổ cư trú của Công ty mẹ tối cao hoặc tổ chức được ủy quyền lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết và nộp thay, chậm nhất vào ngày cuối cùng của năm tài chính của tập đoàn.

Để bảo đảm việc lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết được thực hiện đúng quy định và hạn chế rủi ro thuế, doanh nghiệp cần tuân thủ một quy trình rõ ràng từ khâu xác định nghĩa vụ, thu thập dữ liệu đến lập và nộp báo cáo. Dưới đây là các bước chi tiết trong quy trình thực hiện.

Quy trình thực hiện lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết

Để hình dung rõ hơn trách nhiệm và trình tự công việc, dưới đây là bảng tóm tắt quy trình lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết với các bước cụ thể:

Bảng: Tóm tắt quy trình lập báo CbCR trong giao dịch liên kết

Như vậy, các bước trong bảng trên giúp doanh nghiệp nắm rõ quy trình lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ quy định pháp luật, đồng thời giảm thiểu rủi ro bị truy thu thuế hay xử phạt hành chính.

Tuy nhiên, việc lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết không chỉ dừng lại ở quy trình chuẩn mực. Doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý đến những rủi ro tiềm ẩn nếu không tuân thủ đúng quy định hoặc lập báo cáo sai, bởi điều này có thể kéo theo hệ quả pháp lý và tài chính nghiêm trọng.

Rủi ro khi không tuân thủ hoặc lập sai CbCR

Báo cáo CbCR là tài liệu đầu vào để cơ quan thuế đánh giá rủi ro chuyển giá; sai sót hoặc thiếu minh bạch có thể dẫn tới truy thu, phạt hành chính, và chi phí tài chính lớn. Cụ thể như sau:

• Truy thu thuế: Cơ quan thuế có thể điều chỉnh tăng lợi nhuận chịu thuế, dẫn đến nghĩa vụ nộp bổ sung thuế TNDN/GTGT.
• Phạt hành chính & tiền chậm nộp: Kê khai sai/chậm nộp có thể bị phạt hành chính và phải trả tiền chậm nộp tính từ thời điểm phát sinh.
• Rủi ro pháp hình sự (trường hợp nghiêm trọng): Cố ý làm giả hồ sơ, tẩy xóa chứng từ có thể dẫn tới xử lý hình sự theo quy định.
• Nguy cơ chịu thuế gấp đôi: Điều chỉnh một bên có thể không được bù trừ ở bên kia nếu thiếu chứng cứ, dẫn đến đánh thuế hai lần.

Nguyên nhân thường gặp

• Tổng hợp số liệu hợp nhất không đúng (khác số liệu báo cáo tài chính).
• Mâu thuẫn giữa CbCR, Master File và Local File.
• Thiếu các chứng cứ giao dịch nội bộ (hợp đồng, invoice, phân bổ chi phí).

Kết luận

Lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết vừa là nghĩa vụ pháp lý vừa là con dao hai lưỡi: nếu làm tốt, nó giảm rủi ro, tăng niềm tin; nếu làm kém, nó dễ dẫn đến truy thu, thanh tra mở rộng và tổn hại uy tín. Giải pháp hiệu quả là kết hợp kiểm soát dữ liệu chặt, quy trình phê duyệt nội bộ, và rà soát chuyên môn trước khi nộp.

Liên hệ ngay với MAN – Master Accountant Network để được tư vấn lập báo cáo CbCR trong giao dịch liên kết chuẩn xác và tuân thủ pháp luật

Thông tin liên hệ: MAN – Master Accountant Network:

• Địa chỉ: Số 19A, Đường 43, Phường Bình Thuận, Quận 7, TP. Hồ Chí Minh.

• Mobile/zalo:+84 (0) 903 963 163 hoặc +84 (0) 903 428 622
• Email: man@man.net.vn

Ban biên tập MAN – Master Accountant Network