Chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết là yêu cầu bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp có quan hệ liên kết, đặc biệt trong bối cảnh cơ quan thuế tăng cường thanh tra, kiểm tra. Việc lập hồ sơ đầy đủ, đúng chuẩn không chỉ giúp doanh nghiệp chứng minh tuân thủ Nghị định 132/2020/NĐ-CP, mà còn hạn chế tối đa rủi ro truy thu và xử phạt. Một bước chuẩn bị sớm, kỹ lưỡng hôm nay sẽ giúp doanh nghiệp an tâm khi thanh tra gõ cửa.
Vì sao doanh nghiệp cần chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết trước khi thanh tra
Chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết là nghĩa vụ pháp lý quan trọng để doanh nghiệp chứng minh tính minh bạch khi bị thanh tra. Hoặc nếu như chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết không đúng hoặc thiếu, doanh nghiệp có thể bị ấn định thuế, phạt hành chính và mất cơ hội chứng minh phương pháp xác định giá hợp lý.
Yêu cầu pháp lý chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết
Theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, người nộp thuế có phát sinh giao dịch liên kết phải lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết, kê khai đầy đủ các chỉ tiêu theo quy định và lưu giữ chứng từ, tài liệu làm căn cứ cho phân tích (phạm vi, phương pháp, yếu tố so sánh, dữ liệu tài chính, hợp đồng liên quan…) và khi cần xuất trình khi cơ quan thuế kiểm tra.
Những bắt buộc doanh nghiệp phải thực hiện chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết
Để tuân thủ đúng quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp cần nắm rõ những nghĩa vụ trọng yếu gắn liền với quá trình chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết. Mỗi yêu cầu không chỉ mang tính hình thức, mà còn có vai trò quyết định trong việc chứng minh giao dịch được thực hiện theo nguyên tắc độc lập, hợp lý về giá. Dưới đây là những đầu việc bắt buộc mà doanh nghiệp phải thực hiện, từ khâu lập hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết, kê khai thông tin liên kết, cho đến lưu trữ và cung cấp hồ sơ khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra, kiểm tra.
Lập Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết trước khi kê khai quyết toán TNDN hàng năm
Để việc lập Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết đạt yêu cầu theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp cần đảm bảo hồ sơ được chuẩn bị đầy đủ, có căn cứ và phản ánh đúng bản chất giao dịch. Dưới đây là những nội dung cốt lõi bắt buộc phải có trong bộ hồ sơ mà cơ quan thuế sẽ xem xét khi thanh tra, kiểm tra:
- Hồ sơ phải mô tả đầy đủ bản chất giao dịch, phân tích chức năng – tài sản – rủi ro, phương pháp định giá áp dụng và nguồn dữ liệu so sánh. Hồ sơ này là cơ sở để chứng minh tuân thủ nguyên tắc giao dịch độc lập.
Sau khi hoàn thiện Hồ sơ xác định giá tuân thủ giao dịch liên kết với đầy đủ phân tích và dữ liệu so sánh, bước tiếp theo mà doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện là kê khai thông tin giao dịch liên kết theo Phụ lục ban hành kèm Nghị định 132/2020/NĐ-CP. Đây là cơ sở để cơ quan thuế đối chiếu dữ liệu, đánh giá tính tuân thủ và xác định nghĩa vụ thuế phù hợp.
Kê khai Phụ lục I giao dịch liên kết khi nộp tờ khai
Khi thực hiện kê khai Phụ lục I giao dịch liên kết, doanh nghiệp cần lưu ý điền đúng và đủ các thông tin theo biểu mẫu quy định. Những nội dung dưới đây là các mục bắt buộc trong Phụ lục mà cơ quan thuế sẽ xem xét khi đánh giá tính minh bạch và tuân thủ:
- Người nộp thuế phải khai các chỉ tiêu theo Phụ lục I ban hành kèm Nghị định. Trong một số trường hợp được miễn lập Hồ sơ xác định giá giao dịch liên kết nhưng vẫn phải kê khai Phụ lục I căn cứ miễn. (Ví dụ: điều kiện miễn theo ngưỡng doanh thu và giá trị giao dịch liên kết).
Xem chi tiết: Kê khai giao dịch liên kết trên HTKK theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP
Hoàn tất việc kê khai Phụ lục giao dịch liên kết mới chỉ là một phần trong quy trình tuân thủ. Doanh nghiệp còn phải lưu giữ và sẵn sàng cung cấp hồ sơ khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra, kiểm tra. Đây là bước quan trọng giúp chứng minh tính minh bạch, hợp lý của giao dịch và giảm thiểu rủi ro bị ấn định thuế.
Lưu giữ và cung cấp hồ sơ khi Cơ quan thuế yêu cầu
Doanh nghiệp không chỉ cần hoàn thiện về mặt chứng từ mà còn phải đảm bảo hồ sơ được lưu trữ đúng thời hạn, dễ dàng truy xuất và minh bạch khi cơ quan thuế yêu cầu. Dưới đây là các yêu cầu cụ thể mà doanh nghiệp cần thực hiện:
- Khi cơ quan thuế yêu cầu cung cấp hồ sơ (tham vấn trước thanh tra hoặc trong quá trình thanh tra/kiểm tra), thời hạn cung cấp không quá 30 ngày làm việc kể từ ngày nhận văn bản yêu cầu và có thể được gia hạn 1 lần 15 ngày nếu có lý do chính đáng. Người nộp thuế chịu trách nhiệm về tính đầy đủ, chính xác của thông tin.
Xem chi tiết: Thời gian lập và nộp Hồ sơ giao dịch liên kết theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP.
Để việc lưu giữ và cung cấp hồ sơ được thực hiện đúng quy định, doanh nghiệp cần hiểu rõ thành phần hồ sơ và tài liệu bắt buộc phải có trong bộ báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết. Việc chuẩn bị đầy đủ ngay từ đầu không chỉ giúp giảm rủi ro khi thanh tra, mà còn thể hiện năng lực quản trị tuân thủ của doanh nghiệp.
Hồ sơ cần chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết
Trong quá trình chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết, doanh nghiệp cần đảm bảo hồ sơ được xây dựng đầy đủ theo ba cấp độ theo hướng dẫn của OECD và Nghị định 132/2020/NĐ-CP. Mỗi nhóm hồ sơ có vai trò và mục đích riêng, phục vụ cho việc chứng minh tính minh bạch, hợp lý của các giao dịch liên kết. Bảng sau đây tổng hợp thành phần hồ sơ và tài liệu quan trọng mà doanh nghiệp cần chuẩn bị:
Bảng: Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết.
| Hồ sơ | Nội dung | Mục đích |
| Hồ sơ quốc gia | Thông tin doanh nghiệp, cấu trúc tập đoàn, chính sách giá. | Cung cấp tổng quan giao dịch liên kết |
| Hồ sơ cục bộ | Chi tiết giao dịch, phân tích chức năng, rủi ro, lợi nhuận. | Chứng minh tuân thủ nguyên tắc giá thị trường. |
| Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia (CbCR) | Áp dụng với doanh nghiệp có tập đoàn đa quốc gia. | Đối chiếu rủi ro chuyển giá toàn cầu. |
Việc chuẩn bị đầy đủ ba nhóm hồ sơ trên không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, mà còn thể hiện năng lực quản trị thuế và tính minh bạch trong hoạt động chuyển giá. Khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra, bộ hồ sơ đầy đủ và nhất quán sẽ là căn cứ vững chắc để doanh nghiệp chứng minh tính hợp lý của các giao dịch liên kết, đồng thời giảm thiểu rủi ro bị ấn định thuế hoặc xử phạt hành chính.
Những sai sót trong quá trình chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết
Mặc dù doanh nghiệp đã nắm rõ thành phần hồ sơ cần chuẩn bị, nhưng trên thực tế, quá trình lập và hoàn thiện báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết vẫn tiềm ẩn nhiều sai sót. Những lỗi này có thể xuất phát từ việc hiểu chưa đầy đủ quy định, thiếu dữ liệu so sánh độc lập, hoặc lưu trữ hồ sơ chưa nhất quán, dẫn đến rủi ro bị cơ quan thuế ấn định thuế và xử phạt hành chính. Dưới đây là những sai sót phổ biến nhất mà doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý để tránh trong quá trình chuẩn bị báo cáo.
- Thiếu căn cứ so sánh giá thị trường.
- Dữ liệu không cập nhật theo năm tài chính mới nhất.
- Không lưu giữ chứng từ điện tử theo yêu cầu tra soát.
- Hồ sơ lập mang tính hình thức, không phản ánh bản chất giao dịch.
Thực tế cho thấy, những doanh nghiệp nhận thức sớm về tầm quan trọng của báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết thường chủ động rà soát và hoàn thiện hồ sơ trước khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra. Việc chủ động này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro sai sót, mà còn tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin với cơ quan quản lý thuế. Dưới đây là một số cách mà nhiều doanh nghiệp đang chủ động chuẩn bị hồ sơ để sẵn sàng cho các đợt kiểm tra, thanh tra sắp tới.
Doanh nghiệp chủ động chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết khi thanh tra
Thực tế, ngày càng nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các tập đoàn FDI và doanh nghiệp có quy mô lớn đã chủ động thiết lập quy trình chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết một cách bài bản, thay vì chờ đến khi cơ quan thuế yêu cầu. Mô hình chủ động này không chỉ giúp kiểm soát rủi ro, mà còn thể hiện năng lực quản trị tuân thủ và tính minh bạch của doanh nghiệp..
Bảng: Thực tiễn doanh nghiệp chủ động chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết trước thanh tra, kiểm tra.
| Hoạt động | Mục tiêu và lợi ích |
| Rà soát nội bộ định kỳ | Phát hiện sớm sai lệch dữ liệu, đảm bảo hồ sơ nhất quán trước khi cơ quan thuế kiểm tra. |
| Phối hợp liên phòng ban (Kế toán – Pháp lý – Thuế) | Thu thập dữ liệu đầy đủ, tránh thiếu chứng từ hoặc trùng lặp thông tin. |
| Cập nhật quy định pháp lý và hướng dẫn OECD mới nhất | Đảm bảo hồ sơ, phương pháp xác định giá luôn phù hợp chuẩn hiện hành. |
| Thiết lập quy trình và thời gian rõ ràng cho từng kỳ lập hồ sơ | Giúp kiểm soát tiến độ, giảm áp lực và lỗi phát sinh khi nộp hồ sơ. |
| Ứng dụng công nghệ và lưu trữ hồ sơ điện tử | Nâng cao tính minh bạch, dễ truy xuất khi thanh tra. |
| Sử dụng tư vấn độc lập để rà soát tính tuân thủ | Tăng tính khách quan, củng cố cơ sở giải trình trước cơ quan thuế. |
Những doanh nghiệp chủ động chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết không chỉ giảm thiểu đáng kể rủi ro về thuế, mà còn nâng cao năng lực quản trị, tạo dựng hình ảnh minh bạch với cơ quan quản lý. Việc thực hiện các bước trên theo quy trình rõ ràng, có kiểm soát và được hỗ trợ bởi chuyên gia độc lập là nền tảng vững chắc để doanh nghiệp ứng phó hiệu quả với các đợt thanh tra, kiểm tra thuế.
Kết luận
Trong bối cảnh cơ quan thuế ngày càng tăng cường thanh tra và siết chặt kiểm soát giao dịch liên kết, chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là “lá chắn” bảo vệ doanh nghiệp khỏi rủi ro truy thu và xử phạt. Một bộ hồ sơ được chuẩn bị bài bản nhất quán về số liệu, logic trong lập luận và minh bạch về chứng từ sẽ giúp doanh nghiệp chủ động, tự tin khi làm việc với đoàn thanh tra.
Nếu doanh nghiệp vẫn chưa chắc chắn về mức độ sẵn sàng của hồ sơ, hoặc cần một cái nhìn khách quan từ chuyên gia độc lập, hãy chủ động rà soát trước cùng đội ngũ tư vấn chuyên sâu về chuyển giá. Với kinh nghiệm đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp FDI và tập đoàn lớn, MAN – Master Accountant Network sẽ hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng, rà soát và chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết đạt chuẩn. Doanh nghiệp chuẩn bị báo cáo tuân thủ giao dịch liên kết đúng quy chuẩn giúp doanh nghiệp an tâm trước mọi cuộc thanh tra thuế.
Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network
- Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
- Mobile / Zalo: 0903 428 622 (Ms. Ngân)
- Email: man@man.net.vn
Ban biên tập: MAN – Master Accountant Network