Chiến lược giao dịch liên kết 2025: Bí quyết giúp doanh nghiệp tránh rủi ro thuế hàng tỷ đồng

Chiến lược giao dịch liên kết (GDLK) không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với cả doanh nghiệp FDI lẫn tập đoàn trong nước. Dựa trên khung pháp lý hiện hành như Nghị định 132/2020/NĐ-CP và Nghị định 20/2025/NĐ-CP, một chiến lược giao dịch liên kết hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ pháp luật, tối ưu cấu trúc vốn, quản lý chi phí hợp lý và giảm thiểu rủi ro thuế. Đây cũng là chìa khóa để nâng cao tính minh bạch báo cáo tài chính, củng cố uy tín với cơ quan quản lý, nhà đầu tư và đối tác chiến lược.

Khái niệm chiến lược giao dịch liên kết 

Chiến lược giao dịch liên kết là định hướng quản trị toàn diện mà doanh nghiệp xây dựng nhằm thiết kế, triển khai và kiểm soát các giao dịch phát sinh giữa những bên có quan hệ liên kết, bao gồm công ty mẹ – công ty con, chi nhánh, đơn vị thành viên trong tập đoàn hoặc đối tác tài chính có sự chi phối. Khác với việc xử lý giao dịch đơn lẻ, chiến lược giao dịch liên kết là một hệ thống quản trị lâu dài, đảm bảo mọi giao dịch được định giá minh bạch, phù hợp pháp luật và tối ưu hiệu quả tài chính cho toàn tập đoàn.

Lợi ích khi xây dựng chiến lược giao dịch liên kết

Việc xây dựng chiến lược giao dịch liên kết không chỉ dừng lại ở khía cạnh tuân thủ pháp luật, mà còn mang lại nhiều giá trị thực tiễn cho doanh nghiệp. Khi được triển khai đúng cách, chiến lược này trở thành công cụ quản trị toàn diện, giúp doanh nghiệp vừa bảo vệ lợi ích dài hạn, vừa nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường. Cụ thể, doanh nghiệp có thể nhận thấy những lợi ích nổi bật sau đây:

• Minh bạch và tuân thủ pháp luật: Hồ sơ, kê khai và hợp đồng giao dịch liên kết được chuẩn hóa theo đúng nguyên tắc giá thị trường (arm’s length principle).
• Tối ưu thuế hợp pháp: Cơ cấu vốn, phí dịch vụ và phân bổ lợi nhuận được thiết kế hợp lý, vừa đúng luật, vừa giảm thiểu chi phí thuế.
• Giảm rủi ro tài chính, pháp lý: tránh tình trạng bị truy thu, phạt hành chính, hoặc ảnh hưởng tới báo cáo tài chính kiểm toán.
• Củng cố uy tín và năng lực cạnh tranh: Doanh nghiệp thể hiện sự minh bạch với cổ đông, nhà đầu tư và đối tác chiến lược, đồng thời đáp ứng yêu cầu quản trị theo chuẩn mực quốc tế.

Vai trò chiến lược giao dịch liên kết trong quản trị tập đoàn và tăng tính minh bạch báo cáo tài chính

Một chiến lược giao dịch liên kết được xây dựng bài bản không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng các nghĩa vụ thuế, mà còn đóng vai trò như một công cụ quản trị quan trọng trong toàn bộ hệ thống tập đoàn.

Vai trò trong quản trị tập đoàn 

Trong các tập đoàn đa quốc gia, hoặc doanh nghiệp có nhiều công ty con, việc phân bổ nguồn vốn, lợi nhuận và chi phí thường rất phức tạp. Nếu thiếu chiến lược rõ ràng, doanh nghiệp dễ mắc phải rủi ro chuyển giá, hoặc phân bổ lợi nhuận không hợp lý. Chiến lược giao dịch liên kết giúp:

• Thiết lập cơ chế phân bổ lợi nhuận minh bạch, dựa trên chức năng, tài sản và rủi ro của từng đơn vị thành viên.
• Quản lý hiệu quả các giao dịch nội bộ như vay vốn, bảo lãnh, phí dịch vụ, bản quyền,… nhằm tránh tình trạng lạm dụng hoặc sai phạm.
• Tạo ra sự cân bằng lợi ích giữa các đơn vị trong tập đoàn, góp phần ổn định dòng vốn và thúc đẩy phát triển bền vững. 

Vai trò trong tăng tính minh bạch báo cáo tài chính 

Báo cáo tài chính (BCTC) không chỉ phản ánh kết quả kinh doanh, mà còn là “tấm gương” thể hiện mức độ minh bạch và uy tín của doanh nghiệp. Một chiến lược giao dịch liên kết giúp:

• Ghi nhận đúng bản chất kinh tế của giao dịch, theo đúng nguyên tắc giá thị trường (arm’s length principle).
• Tránh tình trạng chi phí bị loại trừ hoặc lợi nhuận bị điều chỉnh trong quá trình thanh tra, kiểm tra thuế.
• Tạo sự tin tưởng với các cổ đông, nhà đầu tư, ngân hàng và các đối tác chiến lược khi đánh giá năng lực tài chính của doanh nghiệp.
• Hỗ trợ doanh nghiệp trong việc huy động vốn, mở rộng hợp tác quốc tế nhờ tính minh bạch và tuân thủ chuẩn mực quốc tế.

Để thấy rõ sự khác biệt, cùng MAN – Master Accountant Network so sánh giữa một doanh nghiệp đã xây dựng chiến lược giao dịch liên kết và một doanh nghiệp chưa triển khai chiến lược giao dịch liên kết. Từ đó, cho thấy vai trò quan trọng của chiến lược giao dịch liên kết trong việc quản trị, minh bạch tài chính và giảm thiểu rủi ro.

Bảng: So sánh doanh nghiệp có chiến lược giao dịch liên kết và không có chiến lược giao dịch liên kết.

Qua bảng so sánh có thể thấy, việc sở hữu một chiến lược giao dịch liên kết rõ ràng giúp doanh nghiệp không chỉ đảm bảo tuân thủ pháp luật thuế, mà còn nâng cao năng lực quản trị và uy tín trên thị trường. Tuy nhiên, để chiến lược này thực sự hiệu quả, doanh nghiệp cần tập trung vào những yếu tố cốt lõi quyết định sự thành công, từ cấu trúc vốn, quản trị chuyển giá cho tới cơ chế kiểm soát nội bộ minh bạch.

Các yếu tố cốt lõi trong chiến lược giao dịch liên kết

Để một chiến lược giao dịch liên kết thực sự hiệu quả, doanh nghiệp cần chú trọng đến 4 yếu tố then chốt, gắn liền với yêu cầu pháp lý và thông điệp quốc tế.

Cấu trúc vốn và chi phí lãi vay

Trong giao dịch vay vốn hoặc bảo lãnh nội bộ, doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chẽ tỷ lệ chi phí vay không vượt quá 30% EBITDA theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP và cập nhật bởi Nghị định 20/2025/NĐ-CP. Đây là cơ chế nhằm ngăn ngừa tình trạng “mỏng vốn”, lợi dụng chi phí lãi vay để giảm thu nhập chịu thuế. Chính vì điều đó, chiến lược giao dịch liên kết cần thiết lập cơ cấu vốn vay hợp lý, minh bạch và khả năng cân đối dòng tiền dài hạn.

Xem chi tiết tại: Chi phí lãi vay bị khống chế

Quản trị chuyển giá trong dịch vụ nội bộ và phí bản quyền 

Một trong những nội dung nhạy cảm nhất trong chiến lược giao dịch liên kết là định giá các dịch vụ nội bộ, phí bản quyền hoặc phí quản lý tập đoàn. Các khoản này thường khó xác định giá trị thực tế và dễ bị cơ quan thuế nghi ngờ là công cụ chuyển lợi nhuận. Doanh nghiệp phải chứng minh tính cần thiết, giá trị kinh tế và áp dụng nguyên tắc giá thị trường (arm’s length principle) khi xác định mức phí.

Phân bổ lợi nhuận hợp lý

Chiến lược giao dịch liên kết cần đưa ra cơ chế phân bổ lợi nhuận giữa các bên liên kết dựa trên chức năng, tài sản và rủi ro của từng đơn vị. Việc này thường áp dụng các phương pháp xác định giá theo quy định như: So sánh giá độc lập (CUP), tỷ suất lợi nhuận thuần (TNMM), phân chia lợi nhuận (Profit Split). Lựa chọn đúng phương pháp không chỉ giúp tuân thủ pháp luật, mà còn phản ánh trung thực bản chất giao dịch.

Chi tiết cụ thể từng phương pháp: Tổng quan giao dịch liên kết

Kiểm soát nội bộ và hệ thống dữ liệu

Một chiến lược giao dịch liên kết chỉ hiệu quả khi có hệ thống dữ liệu minh bạch và kiểm soát nội bộ chặt chẽ. Doanh nghiệp cần đảm bảo sự nhất quán giữa hồ sơ giao dịch liên kết (Local file, Master file, CbCR), tờ khai HTKK và báo cáo tài chính (BCTC). Sự sai lệch thông tin giữa các báo cáo này là nguyên nhân phổ biến dẫn đến rủi ro truy thu, xử phạt trong các cuộc thanh tra thuế.

Tham khảo thêm bài viết phân tích chi tiết cách khai báo hồ sơ giao dịch liên kết trên tờ khai HTKK: Tại đây

Mặc dù, một chiến lược giao dịch liên kết mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, nhưng thực tế cho thấy không ít doanh nghiệp vẫn chưa chú trọng hoặc triển khai còn hình thức. Hệ quả là khi thiếu một chiến lược giao dịch liên kết bài bản, doanh nghiệp sẽ dễ đối mặt với nhiều rủi ro về thuế, tài chính và đặc biệt là pháp lý. Vậy những rủi ro nào có thể phát sinh nếu doanh nghiệp không xây dựng chiến lược giao dịch liên kết?

Rủi ro nếu thiếu chiến lược giao dịch liên kết 

Một doanh nghiệp không xây dựng hoặc triển khai chiến lược giao dịch liên kết sẽ phải đối diện với rất nhiều rủi ro nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh và uy tín trên thị trường.

Rủi ro thuế

Theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP và cập nhật mới tại Nghị định 20/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp có giao dịch liên kết bắt buộc phải kê khai, lập hồ sơ và xác định giá theo nguyên tắc thị trường. Nếu không có chiến lược phù hợp, doanh nghiệp rất dễ bị:

• Truy thu và xử phạt hành chính do kê khai sai hoặc thiếu minh bạch.
• Loại trừ chi phí hợp lý, điển hình là chi phí lãi vay vượt ngưỡng 30% EBITDA.
• Bị ấn định thuế nếu cơ quan thuế cho rằng mức giá, lãi suất hoặc điều kiện giao dịch không phản ánh đúng giá thị trường. 

Ví dụ thực tiễn: Thống kê 6 tháng đầu năm 2025, toàn ngành Thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 119 doanh nghiệp có hoạt động giao dịch liên kết. Qua đó truy thu, truy hoàn và phạt 600 tỷ đồng; giảm lỗ 3.579 tỷ đồng; giảm khấu trừ 3,2 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập thuế 5.091 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu 360 tỷ đồng, giảm lỗ 3.139 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 4.957 tỷ đồng.

Nguồn: Báo Tài Chính Việt Nam 

Rủi ro pháp lý 

Thiếu một chiến lược giao dịch liên kết đồng nghĩa với việc doanh nghiệp khó chứng minh tính hợp pháp của các giao dịch nội bộ. Điều này có thể dẫn đến:

• Vi phạm quy định về quản trị, hạch toán chi phí và phân bổ lợi nhuận.
• Không đáp ứng nghĩa vụ lập hồ sơ theo chuẩn OECD (Local file, Master file, CbCR).
• Gia tăng nguy cơ tranh chấp pháp lý với cơ quan thuế, cổ đông hoặc đối tác kinh doanh.

Rủi ro uy tín

Một trong những hệ quả nặng nề nhất khi thiếu chiến lược giao dịch liên kết chính là uy tín doanh nghiệp bị ảnh hưởng:

• Báo cáo tài chính không minh bạch, bị kiểm toán đưa ý kiến ngoại trừ.
• Niềm tin của cổ đông, nhà đầu tư và ngân hàng suy giảm.
• Khó khăn trong việc huy động vốn hoặc mở rộng hợp tác quốc tế.

 Như vậy, chiến lược giao dịch liên kết không chỉ là công cụ quản trị thuế, mà còn là “lá chắn” bảo vệ doanh nghiệp trước rủi ro tài chính, pháp lý và uy tín.

Giải pháp xây dựng chiến lược giao dịch liên kết 

Để một chiến lược giao dịch liên kết thực sự hiệu quả, doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc lập hồ sơ kê khai theo quy định, mà cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp quản trị. Các giải pháp này giúp doanh nghiệp vừa tuân thủ pháp luật, vừa tối ưu dòng vốn và giảm thiểu rủi ro.

Đánh giá tuân thủ định kỳ

Doanh nghiệp cần thực hiện rà soát định kỳ hồ sơ giao dịch liên kết, bao gồm Local file, Master file và CbCR theo hướng dẫn của OECD và quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP. Việc đánh giá định kỳ giúp phát hiện sớm sai sót trong kê khai, đảm bảo tính nhất quán giữa hồ sơ giao dịch liên kết và báo cáo tài chính, từ đó giảm nguy cơ bị ấn định thuế hoặc truy thu.

Thiết kế mô hình quản trị chi phí – doanh thu liên kết 

Một chiến lược giao dịch liên kết không thể tách rời khỏi cơ chế phân bổ chi phí và doanh thu minh bạch giữa các bên liên kết. Doanh nghiệp cần xây dựng mô hình quản trị dựa trên chức năng – tài sản – rủi ro (FAR analysis), từ đó xác định rõ đơn vị nào gánh chi phí, đơn vị nào được hưởng lợi nhuận. Mô hình này vừa đáp ứng nguyên tắc giá thị trường (arm’s length principle), vừa giúp tối ưu cơ cấu tài chính hợp pháp.

Ứng dụng công nghệ trong phân tích dữ liệu giao dịch

Trong kỷ nguyên số, ứng dụng công nghệ là yếu tố then chốt của chiến lược giao dịch liên kết hiện đại. Doanh nghiệp có thể sử dụng phần mềm quản trị thuế, hệ thống ERP hoặc công cụ phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để theo dõi, chuẩn hóa và đối chiếu dữ liệu giao dịch liên kết. Điều này không chỉ tăng tính minh bạch mà còn hỗ trợ ra quyết định nhanh và chính xác hơn khi cơ quan thuế yêu cầu cung cấp thông tin.

Ký kết APA cho giao dịch trọng yếu

Đối với những giao dịch phức tạp, giá trị lớn hoặc mang tính chất thường xuyên (ví dụ: vay vốn, phí bản quyền, dịch vụ nội bộ), doanh nghiệp nên cân nhắc ký kết APA (Advance Pricing Agreement) với cơ quan thuế. Đây là công cụ pháp lý quan trọng giúp doanh nghiệp thống nhất phương pháp xác định giá trước, giảm thiểu rủi ro bị điều chỉnh trong tương lai, đồng thời tạo sự ổn định lâu dài cho chiến lược giao dịch liên kết.

Để triển khai chiến lược giao dịch liên kết một cách vững chắc, doanh nghiệp không thể bỏ qua các hướng dẫn chi tiết tại Thông tư 45/2021/TT-BTC, văn bản quy định cụ thể áp dụng APA cho doanh nghiệp có  giao dịch liên kết.

Tham khảo bài viết phân tích đầy đủ tại: Thông tư 45/2021/TT-BTC

Kết luận

Thị trường kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển, thu hút các nhà đầu tư ngoài nước, kéo theo đó là chính sách thuế ngày càng siết chặt, việc xây dựng một chiến lược giao dịch liên kết không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp có phát sinh giao dịch nội bộ trong tập đoàn hoặc với bên liên kết. Từ thực tiễn thanh tra, truy thu thuế lên tới hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, có thể thấy rằng rủi ro khi thiếu minh bạch trong giao dịch liên kết là vô cùng lớn, cả về tài chính, pháp lý và uy tín.

Một chiến lược giao dịch liên kết chuyên nghiệp không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP và Nghị định 20/2025/NĐ-CP, mà còn tạo lợi thế trong quản trị tập đoàn, tối ưu cấu trúc vốn, giảm thiểu chi phí thuế hợp pháp và nâng cao tính minh bạch báo cáo tài chính. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp duy trì sự ổn định dài hạn, đồng thời tạo niềm tin với cổ đông, nhà đầu tư và đối tác chiến lược.

Bên cạnh đó, chiến lược giao dịch liên kết còn đóng vai trò như một công cụ quản trị rủi ro, giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa nguy cơ bị loại chi phí lãi vay, ấn định thuế hay xử phạt hành chính. Khi được triển khai đúng cách, chiến lược này không chỉ mang ý nghĩa tuân thủ, mà còn là một phần quan trọng trong chiến lược tài chính – kinh doanh toàn diện.

Tại MAN – Master Accountant Network, chúng tôi đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc xây dựng, rà soát và triển khai chiến lược giao dịch liên kết theo đúng khung pháp lý Việt Nam và thông lệ quốc tế. Với đội ngũ dày dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực thuế và kế toán, MAN – Master Accountant Network cam kết mang đến giải pháp tối ưu, minh bạch và bền vững, giúp doanh nghiệp vừa an toàn pháp lý, vừa nâng cao lợi thế cạnh tranh, hãy liên hệ ngay với MAN – Master Accountant Network để được tư vấn.

Thông tin liên hệ:

• Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
• Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
• Email: man@man.net.vn

Ban biên tập: MAN – Master Accountant Network